Ngày Tự do Báo chí thế giới được ra đời bởi rất nhiều những yếu tố tạo thành. Thứ nhất, là Liên Hợp Quốc muốn các Quốc gia, cá nhân có một cái nhìn tích cực về ngành báo. Thứ hai muốn mọi người tôn trọng, ghi nhận những ảnh hưởng của báo chí tới đời sống. Ngoài ra, Liên Hợp Quốc cũng muốn phát triển và duy trì quyền tự do ngôn luận. Một trong những đặc điểm và yếu tố cần có của một người làm báo chí.
Đây là dịp để khẳng định vai trò thiết yếu của báo chí tự do, độc lập trong việc đảm bảo quyền được tiếp cận thông tin chính xác, minh bạch cho toàn xã hội. Ngoài ra ngày này còn là lời nhắc nhở về sự an toàn và quyền lợi của các nhà báo trên khắp Thế Giới, đặc biệt là những người đang đối măt với nguy hiểm, kiểm duyệt, đe doạ hoặc bạo lực vì công việc của họ. Tự do báo chí là nền tảng của xã hội dân chủ, giúp phơi bày sự thật, chống tham nhũng và tạo điều kiện cho người dân được lên tiếng. Đồng thời giúp công chúng hiểu rõ hơn về vai trò của truyền thông trong đời sống, từ đó hình thành thói quen tiếp nhận thông tin có chọn lọc, chính xác và có trách nhiệm.
Đối với Việt Nam ngày này mang ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh báo chí vừa là công cụ tuyên truyền của Đảng và Nhà nước, vừa là cầu nối giữa người dân với chính quyền, phản ánh tiếng nói của xã hội và là cơ hội để nhìn lại thực trạng tự do báo chí trong nước, từ đó khuyến khích môi trường truyền thông cởi mở hơn, an toàn hơn cho những người làm báo, đồng thời nâng cao đạo đức và trách nhiệm nghề nghiệp. Một nền báo chí mạnh mẽ, độc lập và chính trực sẽ góp phần thúc đẩy xã hội công bằng, minh bạch, dân chủ hơn.